back to ART Corner

back to Painters and Sculptors

 

 

URBIN CHOFFRAY Francine ( Cinette )

 

BIOGRAPHIE

 

Francine URBIN CHOFFRAY

Née à Houffalize le 21.11.1929

Décédée à Houffalize le 16.04.2016

Peintre, dessinateur, graveur, sculpteur, céramiste

 

Ses parents: le Notaire Louis URBIN CHOFFRAY et Léone STEVENS.

Sa tante (du coté paternel) avait épousé l’artiste peintre H.V. WOLVENS.

Du coté maternel, elle était apparentée aux artistes du XIX siècle Alfred, René et Joseph STEVENS, ainsi qu’avec Viollet LEDUC et Oswald POREAU.

 

Le 17.07.1956 elle épouse le Notaire et écrivain JO VERBRUGGHEN (10.01.1931 – 21.09.2006)

Ils ont 4 enfants: Bruno (05.05.1957), Yves (1959), Jiri (1961) et Tamara (1963)

 

 

FORMATION

 

- Académie Royale Liège (1950-1954) sous la direction des peintres Clouet et Paul Daxhelet pour le dessin et la peinture.

- Académie de Gand (1974) pour la gravure.

- Autodidacte pour la sculpture

 

 

Some LINKS:

- Salon de l'Art à Houffalize (15.07 to 15.08.2001)

- Nobel.be (Belgian Artist Dictionary Illustrated)

 

 

QUELQUES PHOTOS - ENKELE FOTO'S - SOME PICTURES

Quelques photos de l'artiste ainsi que de son oeuvre

Enkele foto's van de kunstenaar alsook van haar werken

Some pictures of the Artist and from her oeuvre

 

 

ACHAT d'un tableau ou d'une sculpture - Si l'oeuvre de Francine Urbin Choffray vous tente et que vous souhaitez en aquérir une, vous pouvez m'en informer par mail, que je lui transmettrai.

AANKOOP van een schilderij of van een beeld - Mocht de kunst van Francine Urbin Choffray u dusdanig aanspreken dat u zou overwegen een exemplaar aan te schaffen, dan kan u mij een mail sturen, welke ik haar dan zal overmaken.

BUYING a picture or a sculpture - Interested in buying an art piece of Francine Urbin Choffray? Please send me an email. I'll inform her about it.

[email protected]

 

 

L’ŒUVRE de Francine URBIN CHOFFRAY

 

            1. par Jo VERBRUGGHEN

            2. par Anita NARDON

            3. door Louis Paul BOON

 

1. par Jo VERBRUGGHEN

 

Le monde auquel Francine Urbin Choffray donne le jour, dans ses peintures ou dans ses sculptures, est des plus étranges.

Véritable fascination pour les éléments organiques, et plus particulièrement pout tout ce qui est enclin aux métamorphoses et mutations biologiques, de l’infiniment petit à l’infiniment grand, son art n’a pas pour vocation de transmettre un message, mais plutôt de reproduire des visions intérieures.

Ses espaces imaginaires sont inhabités par l’espèce humaine, mais hantés par de petits monstres anthropomorphes, cerbères immuables et farouches.

Si la peinture est plutôt le support de ses paysages inhospitaliers et génésiaques, des champs et plages désertés, aux marais et landes fumants, en passant par des terres volcaniques étouffantes, Francine Urbin Choffray malaxe volontiers la terre, pour donner forme, en trois dimensions, à ses mystérieuses et effrayantes figures.

Mais, quelque soit la technique utilisée, ses créations témoignent toujours de son amour pour la terre, ses mouvements, ses matières, dans ce qu’elle a de plus impénétrable, putréfiée et corrompue.

Ces mirages, rêves fantasmagoriques, nés d’impressions fugitives subies par l’artiste à la suite de rencontres avec des lieux et des choses, entrevus, et mêlés à ses souvenirs plus ou moins conscients, sont toujours régis par une volonté puissante d’harmonie entre formes et couleurs.

Marquées par la technique impressionniste, mais aussi par la peinture fantastique et surréaliste, ses œuvres nous transportent dans un monde à la fois attirant et terrifiant.

 

2. par Anita NARDON – dans “50 Artistes de Belgique tome 5” – 1994

 

Peintre de formation, c’est par cette voie que s’ouvre sa carrière artistique qui va la conduire à travers toute la Belgique, dans de nombreux pays d’Europe et jusqu’en Israël. Parmi les lieux qui ont montré ses œuvres, deux galeries aujourd’hui disparues et qui furent des étapes obligées durant de longues années : Vyncke Van Eyck à Gand et Tamara Pfeiffer à Bruxelles.

 

Sa peinture est inspirée d’une nature qui nous est totalement étrangère, une nature primaire que la civilisation a transformée, gommée, chargée de biffures. Une nature dont on peut encore trouver quelques traces au sommet de l’Etna ou au Sahara, à l’écart des pistes et des oasis, voire dans les lointaines provinces de Chine.

 

La lumière des toiles est celle d’un coucher de soleil, d’un jour qui s’éteint. Il n’est pas rare que ce soleil qui disparaît prenne une forme mouvante qui répond à la courbure du sol. Les masses de couleur ont une force proche de l’expressionnisme mais elles trouvent place dans un contexte fantastique ce qui n’est pas la moindre originalité de l’artiste.

 

Et puis vers 1970, la troisième dimension entre en jeu et cette nouvelle veine créatrice sera immédiatement reconnue par les meilleurs critiques. Naissent alors des personnages attachants ou drôles, des Gardiens d’une autre vie, des répondants de nos mémoires dont les premières pièces furent parfois des allégories détaillées, telle «La naissance de la mort».

 

Avec les années, les sujets se sont dépouillés et nous les retrouvons comme des hommes d’avant les hommes, des créatures nées de l’œuf ou de la terre même et qui ne sont à l’image de personne. Ils vivent repliés sur leurs peurs ancestrales dans un monde abandonné.

 

La démarche de Francine Urbin Choffray rejoint ainsi les voies du mouvement Fantasmagie et elle a trouvé une place de choix au sein de ce groupe en pleine fièvre créatrice. Invitée à participer à une Foire d’Art Actuel en 1985, elle aura l’occasion de mesurer la frilosité des organisateurs devant un créateur original. Ses pièces furent enlevées avant l’ouverture de la Foire. Mais rien n’arrête une femme de sa trempe, les voyages en Amérique du Sud confortèrent son esprit de sa création au contact des civilisations disparues et les Gardiens devinrent un véritable peuple.

 

Une autre originalité, consiste en la réalisation de pièces uniques car ce sont des bronzes à cire perdue dont le tirage se limite généralement à six exemplaires. A l’heure où multiplication et reproduction sont des éléments dominants d’un certain marché d’art, Francine Urbin Choffray persiste et signe. Les amateurs sauront la reconnaître.

 

Les Gardiens ont inspiré le poète Louis-Paul Boon, ils hanteront longtemps l’atelier de l’artiste. Faits de terre ou de bronze, ces Gardiens ne sont pas seuls, les momies les accompagnent. Ce sont les vestales de la destinée, elles participent de la fête des morts au Mexique et de la survie décrite dans les livres d’Egypte.

 

Mêlant l’inconscient et l’imaginaire, l’artiste aime faire naître des êtres veufs de toute relation avec l’humanité, dépourvus d’apparence «logique». Ils sont les mutilés d’une catastrophe planétaire, les ultimes survivants d’une race en pleine mutation. Ils sont peut-être notre devenir.

 

3. door Louis Paul BOON - Uit De Mummies - Tweede versie

 

Hoe lang ken ik Francine Urbin Choffray, het eeuwig jonge vrouwtje van Jo Verbrugghen? Ik zag haar drie weken geleden en ik zag haar twintig jaar geleden. Zij was nog steeds hetzelfde lieve, boeiende, en afstand scheppende wezen. Steeds met bijna uitgekleurde haren en koolzwarte ogen, zwijgend, en soms wat terzijde zeggend tot Jo Verbrugghen, in het frans. Dit alles schreef ik jaren geleden reeds en nog steeds is er niets veranderd.

 

Jaren geleden schreef ik dat hij - niet zij - me zekere dag foto's liet zien van haar beeldhouwwerk in brons. Ontsteld, geschokt zelfs, en toch bewonderend keek ik dit werk aan. Want ook in haar werk was de ontstellende tegenstelling wit-zwart, frans-sintlievenshoutems. Ik keek een kikkerlijf aan, dat zich op mensenhanden steunde en een mond als een kut toonde. En dat als titel droeg: “Tu me connais?”.

En eerlijk gezegd, ik herkende dit zonderlinge, aangrijpende, verbijsterende en me schokkende wezen niet. Toen niet. Nu, vele jaren later, wel.

Er was iets als een doorschijnende, koude en ondoordringbare glasplaat tussen haar, haar werk en mezelf.

Dit mij onbekende wezen keerde trouwens terug in een gewijzigde vorm, in een ander werk dat dan de titel “Dolle Maagd" droeg. Het was niet dol, en het was bovendien geen maagd, dat merkte men zo wel.

Maar uit de diepten van uw eigen ondoorgrondelijke ik, weet ge dat gij zelf dit wezen zijt. En velen zullen onmiddellijk uit innerlijk verweer uitroepen: „Nee, dit herken ik niet, dit ben ik niet".

Én ik schreef: “Het is in feite een verschrikking, een nachtmerrie".

Nu echter begrijp ik, dat de verschrikkingen ener nachtmerrie eveneens tot ons eigen wezen behoren, slapende in de diepten van ons onderbewuste, verdrongen, weggejaagd, maar, gebruikmakend van onze slaap, naar de droom wellend.

 

En verder was er haar belangstelling voor datgene wat iedereen onder ons in de jaren van nazi-verschrikking, en in de loop der eeuwen verwrongen, verweven, aan den lijve heeft ondervonden en die in de ziel der mensheid onuitwisbare sporen naliet: gehangenen.

Breughel, de grootste onder ons, heeft ze geschilderd in de ”Ekster op de galg", in “Dulle Griete", en in vele andere werken die de Roomse Inkwisitie hebben aangeklaagd. En Goya heeft ze geschilderd in de eenzaamheid van zijn huis, ongeweten, verborgen voor de wereld.

 

Een aan haar poot opgehangen kat, een aan zijn poot opgehangen vogel, een naakte opgehangen man. Een neergestuikt wezen, gebroken, gebarsten, hulpeloos nog de handen uitstrekkend, en dat dan de naam draagt “Ikarus, een gevallen held". En als Francine zoiets maakt zou men haar in de armen nemen en teder zoenen en haar tranen drogen en zeggen... ach, wat zou men haar zeggen?

Dat men diezelfde tranen heeft voelen opdrogen onder de ogen, wegbiggelend aan de wangen. En dit zou men zeggen tot iemand die niet Francine Urbin Choffray is, die niet verborgen zit achter een doorschijnende glazen plaat.

Haar wereld is er een van verschrikking, van spookbeelden, van angst en dood.

En als me ditzelf gebeuren gaat, als ik midden in de nacht huilend wakker word, dan sta ik op, loop dit huis rond, en durf niet meer naar bed. Ik laat de nachtlamp branden en zet me aan het werk. Werk is het enige wat ons redden kan.

Maar gekonfronteerd met dit werk van angst en dood, wil ik Francine Urbin Choffray in de armen nemen en haar stillen. En tot ijzige verbazing stelt ge dan vast dat dit een lieftallig wezentje is, dat U met die donkere ogen achter haar glazen muur, onbereikbaar en onaanraakbaar aankijkt.

Zij blijkt geboren te zijn op 21 november 1929, een jaartal dat een drukfout moet zijn, want zij is zeer jong nog, veel jonger dan gij en ik. En deze gebeurtenis greep plaats in Houffalize.

En als herinnering aan de tijd en de plaats waar ze opgroeide schilderde ze landschappen waarvan ik dacht dat ik ze als de allereerste op doek had gebracht. Leegstaande fabrieken met hun spookachtig verlaten hallen, spoorwegtunnels, landschappen met puinen, weggevroren huizen.

En toen ik dat alles zelf schilderde kwam Francine Urbin Choffray op bezoek, keek deze werken aan, en zei terzijde tot Jo Verbrugghen: ,”Dit is wat ik jaren geleden schilderde". Zij ondertussen had deze landschappen reeds bevolkt met de wezens die er hoorden, en dat op een ogenblik waarin ik er pas aan begon te denken deze wereld te bevolken. Mijn God, Francine Urbin Choffray, waarom loopt ge me in de weg? Waarom ontdekt ge de dingen vóór mij, die ik wou tekenen, schilderen, gestalte geven, en die reeds lang in uw werk aanwezig zijn?

 

Hebt ook gij dan dezelfde verschrikkingen meegemaakt, en hebt ge, wonderlijk wezen, vóór mij eraan gedacht dat iets moest uitgeschreeuwd, en deze kreet tot kunst gestold, voor eeuwig moest blijven? En ge zit op dat ogenblik naast mij en kijkt de tunnels aan die ik schilderde, de ijzeren spoorwegbruggen, de lege fabrieken, en zegt gewoon, tot Jo: “Jo, dat heb ik reeds achter de rug". Maar ook ik had dit reeds achter de rug en was net bezig ze met de spookgestalten mijner dromen te bevolken.

Alleen durfde ik het nog niet aan, en om mezelf op een dwaalspoor te brengen dacht ik: “Ik bevolk ze met erotische figuren... een ontzaglijk lege, hoge, verkillende verlaten zaal waar een vrouw aan het werken is met een hond". En ik dacht aan het gruwbare, het teleurstellende van een wereld die niet meer mijn wereld is.

 

Doch nogmaals was Francine me een grote sprong voor. In een rotsachtig landschap bracht ze een door een slang omkronkeld ei. En het was alsof ik een kaakslag kreeg, want eens schilderde ik eveneens zoiets, en toen zei een beroemd man tot me: “ach, jij kunt alleen maar eieren schilderen". Het werk kreeg een gedicht mee, dat “Slang en Ei" genoemd werd:

 

Tot nog toe waren zij twee

een slang, een ei.

Niets vergaarde hen,

niets hield hen van elkaar gescheiden

geen binding noch noodzaak

reikte over de onverschilligheid heen...

 

Het is geen onverschilligheid. Dit is iets dat niet te begrijpen ons aan elkaar bindt, en waarin men terugvindt wat onuitgesproken mocht blijven, het mysterie van de nachtelijke droom, dezelfde kinderjaren, dezelfde jeugd, hetzelfde nimmer te verwezenlijken verlangen naar iets dat slechts binnen in het ei en binnen in de slang verborgen zit.

 

Veel kunst heb ik gezien en naar vermogen gewaardeerd, maar als ik het werk van Francine Urbin Choffray zie - ach, mag ik je Francine noemen, mag ik je als een zuster mijner nachtelijke dromen beschouwen, als een geliefde, en meer nog als éénzelfde wezen dat uiting geeft aan datgene wat ik in mijn verschrikking droomde en geen gestalte wist te geven - als ik dit werk van Francine zie, dan weet ik dat juist datgene wat ikzelf te zeggen had door haar is gezegd. Het zal me niet beletten door te gaan met mijn eigen werk. En wie ook later zeggen mag, dat ik invloed had van haar, zal ik dankbaar wezen. Het gebeurt zo ongelooflijk weinig dat men een zusterziel ontmoet, maar het tragische is wel dat zij uit Houffalize komt en ik uit Aalst, en als wij elkaar willen benaderen er die harde glasplaat staat.

 

En voor U, die deze woorden niet geloofwaardig vindt, mag ik U wijzen naar mijn gedicht ,”De kleine Eva uit de Kromme Bijlstraat", waar een kind verkracht en vermoord werd, en naar háár werk dat “Het meisje in de vuilnisbelt" heet.

 

Francine Urbin Choffray, ik heb uw werk lief, ik heb uzelf lief. Nooit kon ik iemand zo dichtbij naderen door de wereld die ge me liet aanschouwen, en nooit stonden we verder van elkaar af, want het is een natuurwet dat gelijkgeaarde polen elkaar afstoten. Ik ga weg van U, Francine, en als een of ander idioot later zal zeggen dat ik invloed van U had, dan zal ik hem dankbaar zijn.

 

En tot slot, een uwer andere onvergetelijke werken heet “De Godin der Vruchtbaarheid", en mijn vingeren trillen bij het schrijven dezer woorden, want dat is het wat ons beiden heeft laten overwinnen: goden der vruchtbaarheid te zijn, die uit eieren en slangen, uit puinen en dood, een nieuw leven wisten te scheppen. Gij zijt groot, Francine Urbin Choffray, ge zijt een der grootsten onder ons. Breek het glas waarachter ge leeft of neen, bewaar het, spreek ons vanachter deze glazen muur verder toe, toon ons uw werk als uw woorden niet doordringen. Maar ik zal weten dat vanachter deze ondoordringbare wand een genie dingen maakt, die onze kapotgaande wereld nodig heeft. En misschien is ook dit laatste niet nodig, want zoals ik vroeger over U schreef is er in uw werk alleen maar een ei, dat valt en breekt.

 

Maar hoe profetisch is dat dan geweest! Tot aarde en wolken, tot gras en onkruid, tot afschuwelijke dromen, tot leven en dood, bid ik “Laat me evenals Francine datgene maken wat geen mens in de Ark des Verbonds aanraken mag". Het allerheiligste en het allerafschuwelijkste, dat ons met ontzetting slaat. Want uw wereld, Francine Urbin Choffray, is de wereld die door God en de slang geschapen werd. Ik heb U lief, ik herken in U mijn zusterziel.

 

4. Article paru dans l'Avenir du Luxembourg le 17.02.1999